4-dekabr kuni “O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida” loyihasining 2018-yildagi faoliyati yakunlariga bag‘ishlangan bo‘lajak xalqaro multimedia forumi hamda ijtimoiy ahamiyatga mediamahsulotning X festivaliga bag‘ishlangan matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi.
EOAVMA raisi Firdavs ABDUXALIQOV festival, ijtimoiy reklamaning ahamiyati va kelgusi yil uchun rejalar haqida gapirdi.
- Siz o'ninchi yubiley festivalini o'tkazyapsiz. Uni boshlaganingizda, qandaydir tasavvuringiz, rejalaringiz bor edimi? Bu umidlar 10 yildan keyin oqlandimi?
– Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan ishlab chiqilgan 2017-2021-yillarda O‘zbekistonning rivojlantirish strategiyasi, davlat loyiha va dasturlarini amalga oshirish bo‘yicha keng ko‘lamli “yo‘l xaritasi”ni muhokama qilish va qabul qilishda barchamiz ishtirok etdik. Biroq, bu nafaqat davlatning, balki butun jamiyatning, jumladan, fuqarolik institutlarining ham ishi.
Aynan shuning uchun ham ijtimoiy reklama festivali jamoatchilik e’tiborini qabul qilingan Strategiyani amalga oshirishga, shuningdek, olg‘a hrakatlanishimizga to‘sqinlik qilayotgan muammolarga qaratishga qaratilgan. Festivalni boshlaganimizda, bu an’anaga aylanadi, deb umuman o‘ylamagan edik. Jamiyatda qanday muammolar borligini qisqa, ixcham va tushunarli tarzda tushuntirish, umuman olganda o‘tkir masalalarga e’tiborni qaratish uchun zarur bo‘lgan ijtimoiy roliklar yaratish jarayonini rag‘batlantirish g‘oyasi ana shunday tadbir orqali tug‘ildi. Bunda, albatta, davlat loyihasimi, jamiyat loyihasimi – bundan farqsiz holda mamlakatda amalga oshirilayotgan har qanday ahamiyatga molik loyihalarga jamiyat e’tiborini jalb qilish vazifasi qo‘yilgan edi. Bunday reklama orqali har kim o'z fikrini tomoshabinga yetkazishi mumkin. Mamlakatning nodavlat teleradiostudiyalari esa ana shu g‘oya atrofida birlashdilar. Vaqt shuni ko'rsatdiki, bu festival talabga ega. Hammasi o'z yo'lida muammosiz o'tdi deb ayta olmayman. Festivalni o‘tkazish uchun moddiy yordam kerak bo‘lgan paytlar bo‘ldi. Joriy yilda birlashish taklifimizga Bosh vazir o‘rinbosari Aziz Abduhakimov javob berdi va Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi bizga mablag‘ ajratdi.
- Nima uchun turizm mavzusi tanlandi?
– Ijtimoiy xarakterdagi zamonaviy media-ishlab chiqarishni tahlil qiladigan bo‘lsak, 2018-yilda O‘zbekistonning turizm va madaniy merosiga bag‘ishlangan ko‘plab videoroliklar yaratilganini ko‘rishimiz mumkin. Avvaliga bir nominatsiyani turizmga, qolganini esa boshqa mavzularga bag‘ishlash haqida o‘yladik. O'shanda biz ushbu videolar orqali O'zbekistonni targ'ib qilish uchun bor kuchini sarflagan ijodiy guruhlarga nisbatan bu biroz adolatsiz bo’lishi mumkin degan qarorga keldik. Bunday guruhlar va yo‘nalishlar juda ko‘p ekaniga guvoh bo‘ldik va festivalni O‘zbekistonda turizmni rivojlantirish prizmasidan to‘liq madaniy merosga bag‘ishlashga qaror qildik.
Ijtimoiy reklama respublikamiz uchun juda muhim. Vazirliklar, turli idoralar aholiga, ayniqsa, yoshlarga mavjud loyihalar yoki muammolar haqida ma’lumot yetkazishning eng tushunarli shakli ekanligini anglab yetsa, bu yo‘nalish jiddiy rivojlantiriladi. Hozircha, afsuski, bu kuzatilmayapti. Garchi, ijtimoiy videolar ahamiyatini hamma tushunadi. Zavod va fabrikalar qad rostlagan, turli mavzular ko'tarilgan videolarni ko'rishimiz mumkin, lekin bund tizim yo'q. Axir, ijtimoiy videolar taxminan ikki daqiqa davom etadi, ular faqat televizorda ko'rsatilishi shart emas, ular Internetda, ijtimoiy tarmoqlarda yoki messenjerlarda ishga tushirilishi mumkin, ya'ni ushbu videolarni ko'rishlar soni juda katta bo'lishi mumkin. Ular o'z tomoshabinlarini topadilar.
- Sizningcha, inson yetkazilishi lozim bo’lgan fikrni tushunishi uchun ijtimoiy rolikni necha marta ko'rishi kerak?
- Telekanalda media-rejalashtirishni amalga oshirayotganimizda doimo shu savolg to'qnashamiz. Bilasizmi, menimcha, bu videoning mazmuniga bog'liq. Hatto mavzuga ham bog’liq emas. Mavzu jiddiy bo'lishi mumkin, lekin video mazmuni zaif, uni o'n marta hech kim qayta ko'rmaydi. Oylar davomida tomosha qilishingiz mumkin bo'lgan videolar mavjud. Video nafaqat miyaga, balki yurakka ham yetib borishi juda muhim. Qalbga tegadigan videolar bor. Bir marta ko’rib, muayyan vaziyatga munosabatini o'zgartiradi odam. Ijtimoiy videolarning kuchi shunda. Ammo ijodiy yondashuv bo'lishi kerak. Festivalimiz ijodiy guruhlarni ana shunday asarlar yaratish uchun ruhlantirishga qaratilgan.
Bu yil bosh sovrinlar Spark avtomobili va O‘zbekiston bo‘ylab VIP-tur bo‘ladi. Bu ham Aziz Abduhakimovning tashabbusi, uning bu masalaga bu daraja yondashishini kutmagan edik.
– Agar g‘olibni tanlash haqida gapiradigan bo‘lsak, festivalning hakamlar hay’ati buni onlayn ovoz berish orqali aniqlaydi. Nima uchun aynan shu tizim tanlandi?
- Bu shakl o'n yildan beri mavjud. Bu barcha ishtirokchilar onlayn tarzda kim g‘olib bo‘lishini ko‘rishi mumkin bo’lgan O‘zbekistondagi yagona tanlov. Festivalda kim kimga ovoz berganini, qaysi hakamlar hay’ati a’zosi kimga ovoz berganini hamma ko‘rishi mumkin. O'zimiz uchun Asosiysi, hamma narsa shaffof va adolatli bo'lishi kerak. Biz bejizdan xorijdan hakamlar tanlamadik – festival ishtirokchilari xolis baho berilishini, hakamlar hay’ati ko’ngliga kalit toppish imkonsizligini bilishlarini istaymiz. Yana bir narsa – biz hay'at a'zolarining ismlarini oldindan e'lon qilmaymiz.
Hakamlar hay'ati a'zolari tanlovga kelganlarida, ular barcha videolarni birinchi marta ko'rishadi. Biz bir mrtada yurkka tushganlarni tanlashga harakat qilamiz.
- Bu juda sub’yektiv emasmi?
- Ha, lekin boshqachasiga qanday? Hakamlar hay'atining har bir a'zosi o'z fikrini bildiradi, bu tanlovning demokratikligi. Bu yerda hamma narsa toza. Ko'rdingmi – ovozingni bering.
Festival boshlanishidan bir kun oldin hakamlar hay'ati a'zolarining ismlarini e'lon qilamiz. Festival xalqaro forumga bag'ishlangan. Ushbu tadbirda biz 2018-yil davomida loyihani amalga oshirish davomida qanday ishlarni amalga oshirganimiz haqida jamoatchilikka, xalqaro hamjamiyatga hisobot bermoqchimiz. Mazkur forumga festival hakamlar hay’ati a’zosi sifatida keladigan olimlarni taklif etamiz. Bu mavzu ular uchun begona emas, ular nafaqat sayyohlar, balki O‘zbekiston madaniy merosi sohasidagi haqiqiy mutaxassislardir. Ular ishni xolis va professional tarzda baholay oladilar.
- Agar tanlov mezonlari haqida gapiradigan bo'lsak, unda video 2 daqiqagacha xronometrajga ega bo'lishi kerak. Boshqa yana texnik talablar bormi?
- Texnik ko'rsatkichlar haqida gapirmayapmiz. Ehtimol, istisno tariqasida, videolar biroz ko'proq ko'rib chiqiladi, ammo ularni idrok etish qiyinroq. Professionalizm ham shundada – juda qisqa vaqt ichida butun mohiyat bilan yurakdan joy olish. Mezon ham bitta – video oddiy, lekin juda tushunarli bo'lishi mumkin.
– Xalqaro forumda 2018 yil yakunlari sarhisob qilinadi. 2019 yil uchun rejalar e'lon qilinadimi? Iltimos, rejalar bilan o’rtoqlashsangiz?
– Forumning birinchi kunida biz o‘tayotgan yil yakunlarini sarhisob qilamiz, olimlar va ishtirokchilarning O‘zbekiston madaniy merosini yanada asrab-avaylash, o‘rganish va targ‘ib qilish masalalariga qanday qarashlari bo‘yicha barcha takliflarini yig‘amiz. Ikkinchi kuni biz 2019 yil uchun “yo‘l xaritasi” taqdimotini qilmoqchimiz.
Rejalarga kelsak, g'oyalar juda ko'p. Masalan, Markaziy Osiyo boʻyicha mashhur mutaxassis, olim Frederik Starr virtual reallikda hozir mavjud boʻlmagan qadimiy shaharlarimizni: Marakanda, Kampir-tepa, Rtveladze Makedoniyalik Iskandarning Iskandariyasini qayta tiklashni taklif qildi. Nukusda ko'plab qal'alar bor. Bu shaharlarning meʼmoriy shakllari oʻrganib bo’lingan, yangi texnologiyalarni qoʻllasak, jamiyatga, xalqaro hamjamiyatga, yoshlarimizga bu shaharlar avvallari qanday koʻrinishda boʻlganini koʻrsata olamiz.
Sankt-Peterburgda butun dunyodan 300 ga yaqin olimlar Oʻzbekiston madaniy merosini asrab-avaylash, oʻrganish va ommalashtirish uchun xalqaro olimlar hamjamiyatini yaratish gʻoyasi atrofida birlashdi. Bu jahon ilm-fani, jahon olimlari uchun aziz ekanimizni ko‘rsatadigan noyob holat. Bundan g‘ururlanib, tashabbuslarni amalga oshirishda yordam berishimiz kerak.
Mixo muzeyi (Yaponiya) olimi Sergey Laptev bir necha yillardan beri gumbazlarning sirlangan keramikalarini tiklash g'oyasi ustida ishlamoqda. Bu juda dolzarb, chunki sirlangan kompozitsiyaning asl retsepti yo'qolgan. Unda g’oya bor, olim ba'zi texnologiyalarni topgan va kashfiyotga yaqin. Biz ham unga yordam berishga harakat qilamiz. Jamiyatimizda bu kabi turli g‘oyalarga ega bo‘lgan olimlar ko‘p.
Juda muhim holt bor. Biz yoshlarimiz ma’rifati haqida o’ylashimiz kerak, ular borgan sari zamonaviy multimedia texnologiyalariga murojaat qilmoqda. Shuning uchun, siz ushbu texnologik taraqqiyot to'lqinida u bilan birga bo'lishingiz va bir xil tilda gaplashishingiz kerak. Bu nima uchun kerak? Toki yoshlar o‘z yurti bilan faxrlansin, o‘z ildizini bilsin, buyuk tarixga ega buyuk xalqning vorislari ekanini anglasin. Bu zamin fantastik davlar o’lkasi bo’lgan va global voqealar guvohi bo’lgan. Tarixning borishiga va biz hozir ba'zi narsalarni idrok etish tarzimizga ta'sir qilgan onglar yashagan.
Bundan faxrlanish kerak, bu g'urur hayot yo'lidan borish va yanada ko'proq narsaga erishish uchun kuch beradi.
