Sankt-Peterburgda O‘zbekistonning madaniy-tarixiy merosiga bag‘ishlangan xalqaro ilmiy kongress ochildi.
Shimoliy poytaxtga 40 ta davlatdan yirik muzeylar, kutubxonalar, ilmiy institutlar, xalqaro tashkilotlar vakillari keldi.
Forum dasturi haqida “Kultura” telekanali muxbiri Nadejda Gusarova so‘zlaydi.
Kongressning birinchi kunida Sankt-Peterburgda O‘zbekiston madaniy merosiga bag‘ishlangan 6 ta ko‘rgazma ochildi. Ermitaj va Kunstkamera, Rossiya Etnografiya muzeyi va Rossiya Milliy kutubxonasida arxeologik va etnografik ashyolar, o‘rta asr qo‘lyozmalari, Buxoro amirlarining sovg‘alari, Sankt-Peterburg to'plamlari kolleksiyalaridan gilam va ipak matolar namoyish etilgan. O‘zbekistonlik mehmonlar esa nodir kitoblarni sovg‘a sifatida olib kelishdi. Masalan, kanonik deb hisoblangan Katta Langar Qur'onining faksimil nashri. Bu Qurʼon 632-yilda Muhammad paygʻambar vafotidan soʻng yaratilgan davlat- musulmon xalifaligining uchinchi xalifasi bo'lgan xalifa Usmonga tegishli edi.
“Ushbu qoʻlyozma dunyo musulmonlarining tabarruk yodgorligi sifatida katta ahamiyatga ega. Lekin ayni paytda, ilm-fan uchun ham ulkan ahamiyatga ega. Chunki bunday dunyoda sanoqli bo'lgan qo‘lyozmalar tufayli, biz Qur’on matnining bitilish tarixini tasavvur qilishimiz mumkin. Bu biz uchun eng muhim tarixiy manba”, - deydi Kunstkamera direktori o‘rinbosari Yefim Rezvan.
Kongress uchun maxsus nashr etilgan 13 jildlik “O‘zbekiston me’moriy epigrafikasi” kitobi ham xuddi shunday nodir asarlardir. Kitob-albomlarda masjidlar, madrasalar va maqbaralar devorlarida qolgan yozuvlar tasvirlangan.
6 yil davomida bir guruh o‘zbek olimlari ushbu qadimiy graffitilarning bir yarim mingdan ortig‘ini – she’rlar, nasihatlar, hikmatlarni o‘rganishdi. “Bir lahza axmoqning suhbatdoshi boʻlgandan koʻra, uch yuzta Qof togʻini yengib oʻtgan, jannat gʻaznasini yurak qoniga boʻyagan yoki yuz yil tutqunlikda oʻtirgan afzaldir” degan yozuv Xiva qal'asining Ichan-qal'a devorlariga bitilgan.
“Bular IX asrdan XX asr boshlariga qadar, ya'ni islom davrida Oʻzbekiston hududida joylashgan yodgorliklardir. Yodgorliklarda deyarli hech kim o'qimagan bitiklar mavjud edi. Ularning shunday axloqiy, insonparvarlik ma’nolari bor, – deydi O‘zbekiston Badiiy akademiyasi akademigi Akbar Hakimov.
Kongressning asosiy tadbiri Sankt-Peterburg Olimlar uyida ikki kun davom etgan media-forum bo‘ldi. Uning dasturida: O‘zbekiston arxeologiyasi, tarixi, sharq qo‘lyozmalari, numizmatikasi bo‘yicha ilmiy munozaralar o'tkazilishi ko'zda tutilgan.
“Bugun O‘zbekiston madaniy meros masalalariga mutlaqo yangicha nuqtayi nazardan qaramoqda. O‘zbekistonning madaniy merosi esa, bugun mamlakat brendi, mamlakat madaniy brendi darajasiga ko‘tarilgan. Biz bugungi merosimizga butunlay boshqacha munosabatdamiz. Bu kongress esa, bizning ularni asrab-avaylashga qaratilgan munosabatimizdan dalolatdir”, - deya tushuntiradi “O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida” loyihasi rahbari Firdavs Abduxoliqov.
Kongressda Oʻzbekiston tarixiy merosini asrab-avaylashga bagʻishlangan yigirmaga yaqin hujjatli filmlar premyerasi boʻlib oʻtadi.
